Czy maszynę po modernizacji trzeba ponownie oznaczyć znakiem CE?

Zgodnie z tzw. Dyrektywą Maszynową, tj. dyrektywą 2006/42/WE w sprawie maszyn, każda wprowadzana do obrotu na rynku polskim maszyna musi posiadać oznaczenie CE potwierdzające spełnianie przez nią wszystkich wymogów dyrektywy. Wśród wielu producentów oraz użytkowników pojawia się jednak pytanie, czy modernizacja maszyny lub jej naprawa mają wpływ na ważność oznaczenia CE i czy Dyrektywa Maszynowa wymaga przeprowadzenia ponownej certyfikacji sprzętu. Jak wygląda to w praktyce i jakie znaczenie dla firm ma sprawdzanie i wybieranie wyłącznie maszyn z oznaczeniami CE?

Czym są oznaczenia CE w kontekście dyrektywy maszynowej?

Dyrektywa Maszynowa określa zasadnicze wymagania techniczne dla maszyn wprowadzanych do użytku, wskazując na zakres niezbędnej dokumentacji technicznej, procedury oceny zgodności, kategorie maszyn szczególnie niebezpiecznych oraz wymagania dotyczące ich znakowania, w tym obowiązek uzyskania oznaczenia CE przed wprowadzeniem maszyny na rynek. Wymagania dyrektywy są obowiązujące zarówno dla producentów maszyn, jak i ich importerów i odnoszą się bezpośrednio do maszyn (czyli urządzeń posiadających minimum jeden element ruchomy napędzany mechanizmem napędowym), ale także do ich:

• wyposażenia wymiennego,
• elementów bezpieczeństwa,
• osprzętu do podnoszenia,
• łańcuchów,
• lin,
• pasów,
• maszyn nieukończonych,

choć dla tych uzyskanie certyfikatu CE jest opóźnione do czasu ukończenia maszyny.

Uzyskanie oznaczenia CE dla maszyny oznacza, że producent spełnił w jej zakresie wymagania zasadnicze Dyrektywy Maszynowej, a więc przeprowadził stosowną ocenę ryzyka, zastosował właściwe materiały przy jej produkcji, zadbał o bezpieczeństwo stanowiska pracy, układu sterowania czy oświetlenie maszyny, a także dostosował się do specyficznych wymogów technicznych jakie mogą obowiązywać w danej branży i dla danej kategorii maszyn. Certyfikat CE potwierdza też przygotowanie właściwej dokumentacji technicznej maszyny wykazującej jej zgodność z wymaganiami.

Co dzieje się z certyfikatem CE,  gdy maszyna się psuje i trzeba ją naprawić?

Postępowanie w kwestii certyfikacji CE dla maszyn poddawanych naprawie lub modernizacji jest zależne od tego jak rozległe zmiany w pracy maszyny przewiduje jej użytkownik. Dyrektywa Maszynowa wskazuje jednoznacznie, że znak CE nadawany jest tylko i wyłącznie przez producenta maszyny lub jej upoważnionego przedstawiciela, a sam producent dostarcza do użytkownika instrukcję obsługi w której przewidziany jest zakres tzw. modernizacji „zwykłej”, nie mającej wpływu na bezpieczeństwo użytkowania maszyny. Naprawa będzie podlegała pod tą kategorię i jeśli ma na celu wyłącznie przywrócenie sprawności maszyny uszkodzonej, nie powinna stanowić problemu dla uzyskanego certyfikatu CE. Problemy pojawiają się dopiero przy modernizacjach większych, zmieniających zastosowanie maszyny, jej konstrukcję, parametry robocze czy sposób sterowania maszyną.

W przypadku zmian o większej skali, za znak CE zaczyna odpowiadać użytkownik maszyny dokonujący modernizacji i to na nim spoczywa obowiązek spełnienia wymagań stawianych dla producentów maszyn w zakresie dopełnienia wymagań Dyrektywy Maszynowej, w tym uzyskania certyfikatu CE. Modernizacje zmieniające sposób działania maszyny tworzą, w praktyce, nową maszynę, a ta powinna być, zgodnie z prawem, oznakowana nowym certyfikatem CE.

 

Jakie znaczenie dla użytkownika ma sprawdzanie i egzekwowanie oznaczeń CE?

Użytkownicy maszyn podlegających obowiązkowej certyfikacji na podstawie Dyrektywy Maszynowej powinni zawsze upewnić się, że pozyskiwany przez nich sprzęt spełnia obowiązujące wymagania prawne i techniczne, a więc posiada stosowny certyfikat potwierdzający ich spełnienie. Wymóg ten wynika z faktu, że w Polsce nie można użytkować nowych maszyn bez oznaczenia CE.

Z perspektywy użytkownika ma to jednak swoje korzyści – jeśli w fabryce czy zakładzie pojawiłaby się kontrola techniczna urządzeń, korzystanie ze sprzętu bez oznakowania CE może świadczyć o bezpośrednim sprowadzaniu zagrożenia na pracowników przez wykorzystywanie urządzeń, które nie zostały prawidłowo przetestowane i zaakceptowane pod kątem spełniania wymagań technicznych dla maszyn. Użytkownik wybierający wyłącznie maszyny z oznaczeniem CE i pilnujący ich ważności nawet w przypadku przeprowadzania modernizacji ma pewność, że maszyny te są w pełni zgodne z wymogami technicznymi w zakresie bezpieczeństwa użytkowania, sprawności czy wytrzymałości konstrukcji, a tym samym że inwestuje w wyposażenie fabryki posiadające gwarancję i zabezpieczenie na wypadek usterek czy problemów technicznych.